fragment van een schilderij van Anne-Mieke Bovelett

Wat is Advaita

Advaita Vedanta is een spirituele traditie die (zover kan worden nagegaan) ouder is dan het Boeddhisme. Er bestaan esoterische geschriften die de Upanishaden (geheime leer) worden genoemd. Die teksten zijn ontstaan vanuit een vraag en antwoordspel dat plaats vond tussen een kleine groep mensen en een spirituele leermeester. Het onderricht had een vertrouwelijk karakter.

Satsang

Deze geheime leer was de basis voor de radicale bevrijdingsfilosofie (Advaita-Vedanta) die op dit moment steeds vaker op verschillende plaatsen in de wereld onderricht wordt. “Satsang” is daarvoor het meest gebruikte woord. Het woord “A-dvaita” staat voor: “Niet-tweeheid” ofwel non-dualisme. Het woord “Vedanta” betekent “het einde van alle kennis”.

Non-dualisme

Het non-dualisme verwijst naar het Ene, de bron waarvan en waaruit alle waarneembare vormen ontspruiten. “Iets” wat voortkomt uit het Ene kan nooit iets anders zijn dan dát waar het uit voortgekomen is, het Ene. Het vormeloze en de vorm kunnen niet van elkaar gescheiden worden. Daarom is het één geheel en kan het nooit tweevoudig of duaal zijn. (De munt heeft twee kanten, maar blijft tóch een enkele munt. Daarbij zijn de twee tegengestelde kanten van de munt gelijkwaardig.)

Het vormeloze kan niet gekend worden, wat gekend kan worden zijn de vormen die vanuit het vormeloze opdoemen. Maar die vormen zijn beweeglijk (energie). Ze komen en gaan weer, terwijl het vormeloze (die de Bron is van waaruit de beschikbaarheid ontstaat waain de vormen zich laten schouwen) geen enkele beweging laat staan een komen en gaan kent. Een ieder van ons kent dat mysterieuze “Iets”, wat de geur heeft van het eeuwige en moeiteloze Zijn. Het laat zich kennen als “iets” dat leeftijdsloos is. “Iets” dat bij alles heel ontvankelijk en stil aanwezig is, dat nou is het zuivere Waarnemen. Een glashelder waarnemen van wat er gebeurt, zowel op innerlijk als uiterlijk vlak. Dat oorspronkelijke Waarnemen is niet verbonden aan een geheugen. Het is een direct Waarnemen zonder tussenpersoon. De realisatie bestaat uit het doorzien dat er niet iemand is die waarneemt. Maar dat er simpelweg Waarnemen is. Het ons bekende standpunt ontbreekt volledig.

De weg van het inzicht

Advaita Vedanta wordt in verband gebracht met de Yoga van de Kennis. De weg van het inzicht. In wezen komt er een punt waarop je elk denkbeeld hoe verheven of dom herkent als een waarneembare vorm die zich even in vol ornaat laat zien en dan weer oplost. Maar waarin? In dat wat géén vorm heeft. En om dát tot een onafgebroken levend ervaren te maken geeft de leermeester de handvatten die voor dit radicale zelf-onderzoek nodig zijn (mits er om gevraagd wordt natuurlijk). Jnana Yoga gaat niet over kennis maar over het doorzien van de uiteindelijke “waarde-loosheid” van de waarde die aan kennis wordt toebedeeld. De zelfrealisatie is het voelen van waarnemen zonder geheugen. Zonder aan het waargenomene een verhaal te verbinden. Het is het onafgebroken beleven van een kosmische orgastische dia-show.

Bewustzijn

Sommige mensen zeggen: “Ik ben meer een voel-type en geen denk-type”. Maar voor het voelen geldt hetzelfde als voor het op de voet volgen van de denkprocessen. Ook het voelen heeft een valkuil. Het doorzien van de uiteindelijke “waarde-loosheid”van de waarde die aan het (emotionele) voelen wordt toebedeeld is onontbeerlijk. Ook het voelen moet geheel worden ontdaan van de emotie, het verhaal, wat het gevoel in de eerste instantie opriep. De sensatie die dan als enige overblijft, dat is de oorspronkelijke vorm die zich in de eerste instantie zonder vertekening in het schouwen voordoet. In de vastgehouden aandacht (liefde voor iets kan immers de aandacht gericht houden) lost de vorm op in het Kennen ervan. Dan is de vorm opgelost in de vormeloosheid. Het is het Kennen geworden, feitelijk bestaat er dus alleen Kennen, ofwel Bewustzijn.

– Joanika Ring

 

Foto: fragment van een schilderij
van Anne-Mieke Bovelett